O metodach

„Nauka jest szczególnego rodzaju wiedzą zobiektywizowaną w postaci określonych wytworów, a także szczególnego rodzaju działalnością zbiorową ludzi, mniej lub bardziej zinstytucjonalizowaną, wytwarzającą taką wiedzę. Działalność naukotwórcza uczonych podlega określonym normom, które wskazują przede wszystkim warunki, jakie winny spełniać wytwory. Normy te określają także sposoby otrzymywania wiedzy naukowej. Nie mają one charakteru sformalizowanych przepisów, są raczej nakazami postępowania zgodnego z pewnymi przewodnimi wartościami.”.[1]Same normy naukowości stanowią ważny składnik kultury i są przedmiotem zainteresowania socjologii wiedzy.

Metodologia nauki, która jest teraz głównym obiektem zainteresowania, musi traktować obowiązujące normy jako obowiązujące absolutnie i wymagać ich bezwzględnego stosowania. W każdej nauce wyróżnione zostały dwa poziomy: teoretyczny i empiryczny. Poziom rozważań teoretycznych polega w skrócie na takim powiązaniu twierdzeń i pojęć by te złożyły się na kompletną teorię. Dobrze zbudowana teoria pozwala odpowiedzieć na trzy zasadnicze pytania:

1. dlaczego określone zjawiska przebiegają w charakterystyczny dla siebie sposób,
2. jakie zdarzenia są prawdopodobne w przyszłości,
3. jakie działania pozwolą osiągnąć pewien wyznaczony przez nas cel

Cytujac dalej: „Teoretyk, ustalając zależności przyczynowo-skutkowe wskazuje na przyczyny główne i uboczne określonych zjawisk społecznych. W rezultacie znajomość teorii, umożliwiając trafną diagnozę, wybór właściwych środków, przewidywanie następstw stosowanych środków, uwalnia od fikcji i mitów.”[2]

Trzeba pamiętać jednak, że twierdzenia teoretyczne są prawdziwie w sensie koherencyjnym, a niekoniecznie w sensie klasycznym. W związku z tym wypracowane zostały pewne metody badań empirycznych zbierających dowody w służbie określonej teorii. Ważne jest jak pisze Henryk Januszek wraz z Janem Sikorą, że odteoretyzowanie badań empirycznych prowadzi do tak zwanego płaskiego empiryzmu, banalności stwierdzeń, jednostronności metodycznej i statystycznego ujęcia rzeczywistości społecznej.[3]

Istnieją dwa rodzaje rozumowania i budowy teorii:

1. rozumowanie indukcyjne – wyjście od szczegółu, do ogółu (przykład: Sokrates jest śmiertelny, z obserwacji wynika, że Sokrates jest człowiekiem, wszyscy obserwowani ludzie są śmiertelni)
2. rozumowanie dedukcyjne – podejście od ogółu do szczegółu (przykład: wszyscy ludzie są śmiertelni, Sokrates jest człowiekiem, Sokrates jest śmiertelny)[4]

W naukach społecznych stworzono wiele wariacji tych pojęć ale zawsze były one powiązanie z teoretyczną warstwą (w zależności teoria czasem stanowiła tło badan empirycznych, a czasem cytuje się dane empiryczne by podeprzeć argumenty teoretyczne). Ogólnie rzecz biorąc, nie istnieje recepta na prowadzenie badań w ramach nauk społecznych. Mogą się one rozwijać na wiele różnych sposobów, których tradycyjne spojrzenie na naukę nie uwzględnia. Nauka zależy jedynie od logicznego rozumowania oraz obserwacji.[5]

Badania empiryczne muszą być przeorowadzone z uwzględnieniem przyjętych metodam, które w najogólniejszym podziale, można rozróżnić na Metody Ilościowe, Metody Jakościowe oraz Metody Analizy. Warto także wskazać na możliwość wykorzystywania/użycia w trakcie zbierania materiału badawczego Technik Pomocniczych.

[1] T. Sozański, Co to jest nauka, Uniwersytet Jagielloński, s.1
http://www.cyf-kr.edu.pl/~ussozans/nauka.pdf [dostęp na 27.06.2012]

[2] H. Januszek, J. Sikora , Podstawy socjologii, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań, 1997, s. 107

[3] Tamże, s. 108

[4] E. Babbie, Podstawy badań społecznych, PWN, Warszawa, 2008, s. 61

[5] Tamże, s. 72-73

Metody Jakościowe

Metody jakościowe charakteryzują się nastawieniem na wyjaśnienie badanych zjawisk, a nie na ich...

Dowiedz się więcej