Skrócony czas pracy – jak badać skuteczność rozwiązania?

W ostatnich latach rośnie zainteresowanie alternatywnymi modelami organizacji pracy. Jednym z najciekawszych rozwiązań jest skrócony czas pracy – koncepcja zakładająca zmniejszenie dobowego lub tygodniowego wymiaru pracy bez obniżenia wynagrodzenia. Coraz więcej organizacji testuje modele 4-dniowego tygodnia pracy, 7-godzinnych dni roboczych lub dodatkowych dni wolnych przy zachowaniu pełnego wynagrodzenia.

Choć temat budzi entuzjazm, wdrożenie takiego rozwiązania wymaga starannego przygotowania i monitorowania. Kluczowym elementem jest badanie jego skuteczności – nie tylko w ujęciu ekonomicznym, ale także społecznym. Tylko dzięki systematycznym badaniom organizacja może sprawdzić, czy zmiany przynoszą zakładane efekty oraz które elementy wymagają poprawy lub wsparcia.

Dlaczego warto badać skuteczność skróconego czasu pracy?

Wdrożenie skróconego czasu pracy to nie tylko zmiana organizacyjna – to zmiana kulturowa, która wpływa na funkcjonowanie całej firmy. Wprowadzenie takiego modelu bez badania jego efektów może prowadzić do zniekształconego obrazu realnych skutków.

Główne powody, dla których warto prowadzić badania to:

• Weryfikacja założeń – czy wdrożony model spełnia oczekiwania pracowników i pracodawców?
• Satysfakcja pracowników – czy spada poziom stresu, wypalenia, czy rośnie satysfakcja z pracy?
• Efektywność pracy – czy krótszy czas pracy rzeczywiście podnosi koncentrację, organizację pracy i realizację zadań?
• Zarządzanie zmianą – czy zespół i kadra menedżerska są odpowiednio przygotowani do nowego modelu, czy potrzebne są szkolenia lub modyfikacje?

Przed wprowadzeniem skróconego czasu pracy zapytaj pracowników jaki model preferują!

Decyzja o wdrożeniu skróconego czasu pracy to ważna zmiana organizacyjna, która powinna być poprzedzona rozmową z zespołem. Pracownicy mają różne potrzeby i styl życia, dlatego warto zapytać ich, jaka forma skrócenia czasu pracy byłaby dla nich najbardziej korzystna.

Dla jednych optymalnym rozwiązaniem może być krótszy dzień pracy, np. sześciogodzinny, dla innych – wolny piątek lub dodatkowe dni urlopu. Niektórzy mogą preferować dłuższą przerwę w ciągu dnia czy elastyczny grafik.

Jednocześnie warto zauważyć, że skrócony czas pracy nie oznacza jedynie drastycznych zmian w postaci zmniejszenia wymiaru pracy o 20%. Proces można rozpocząć od drobnych benefitów w postaci np. jednego dnia wolnego w skali miesiąca.

Pytając o preferencje na etapie planowania, zwiększasz szansę na wdrożenie modelu, który nie tylko będzie dobrze przyjęty, ale też realnie wpłynie na satysfakcję i zaangażowanie pracowników. Takie podejście buduje poczucie wpływu i partnerskich relacji w firmie.

Oto zestaw 10 przykładowych twierdzeń, z którymi zgodność mogą ocenić pracownicy w skali Likerta, w ramach badania preferencji przed wdrożeniem skróconego czasu pracy:

1. Chciał(a)bym pracować krócej każdego dnia (np. 6 godzin dziennie zamiast 8).
2. Wolał(a)bym otrzymać dodatkowe dni wolne w miesiącu niż codziennie krótszy czas pracy.
3. Dłuższa przerwa w ciągu dnia (np. ponad godzinę) pomogłaby mi lepiej funkcjonować w pracy.
4. Elastyczne godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy są dla mnie ważniejsze niż skrócenie ogólnego czasu pracy.
5. Skrócenie czasu pracy pozwoliłoby mi lepiej dbać o zdrowie psychiczne i fizyczne.
6. Zmiana modelu pracy zwiększyłaby moje zadowolenie z życia zawodowego.
7. Miał(a)bym więcej czasu na obowiązki rodzinne lub opiekę nad bliskimi.
8. Obawiam się, że skrócenie czasu pracy może spowodować większy stres i presję wykonania zadań w krótszym czasie.
9. Obawiam się, że zmiana może wpłynąć negatywnie na moje zarobki lub premię.
10. Chciał(a)bym mieć możliwość udziału w konsultacjach lub testowaniu różnych wariantów organizacji czasu pracy.

Jakie metody badawcze są skuteczne?

W przypadku badań wśród pracowników najlepiej sprawdzają się techniki ilościowe, które pozwalają na samodzielne wypełnienie ankiety za pomocą różnych kanałów, takich jak:

• ankieta internetowa z zaproszeniem wysłanym na służbowy adres e-mail,
• kioski ankietowe umożliwiające ankietyzację pracowników nieposiadających firmowych adresów e-mail,
• ankiety internetowa z dostępem otwartym po zeskanowaniu kodu QR z materiałów informacyjnych np. plakatów,
• tradycyjne ankiety papierowe, które można wrzucić do specjalnie przygotowanej urny.

Przede wszystkim jednak, aby uzyskać pełny obraz i rzetelne zrealizować badanie warto rozważyć skorzystanie z usług profesjonalnej agencji badawczej takiej jak Centrum Badawczo-Rozwojowe Biostat, które wesprze organizację w realizacji badania.

Jak interpretować dane i reagować?

Samo zbieranie danych to dopiero pierwszy krok – kluczowe jest ich właściwe zrozumienie i przełożenie na konkretne działania. Analiza wyników badań, takich jak ankiety satysfakcji pracowników powinna uwzględniać nie tylko surowe dane liczbowe, ale również weryfikację korelacji za pomocą odpowiednich testów statystycznych.

Ponadto warto porównywać wyniki w czasie – nie skupiać się jedynie na pojedynczym pomiarze, ale analizować zmiany trendów między np. kwartałami. Jeśli np. rośnie odsetek osób deklarujących zmęczenie mimo skrócenia czasu pracy, może to oznaczać niewłaściwe rozłożenie obowiązków lub potrzebę dodatkowego wsparcia zespołu.

Reagowanie na wyniki badań powinno mieć formę cyklicznego dialogu – omówienia wyników z zespołem i wspólnego poszukiwania rozwiązań. Pamiętaj, że model skróconego czasu pracy nie musi być statyczny – można go modyfikować i dostosowywać do realnych potrzeb organizacji.

Nowy program pilotażowy „Skrócony czas pracy – to się dzieje”

W Polsce temat skróconego czasu pracy wszedł w fazę testowania na poziomie ogólnokrajowym dzięki programowi „Skrócony czas pracy – to się dzieje!”, ogłoszonemu przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Uczestnicy mogą otrzymać nawet 1 mln zł dofinansowania na wdrożenie wybranego modelu skrócenia czasu pracy.

Warunkiem uczestnictwa w pilotażu jest prowadzenie systematycznych badań i analiz. Wymagane są ankiety początkowe obejmujące diagnozę przed wdrożeniem oraz kwartalne badania satysfakcji pracowników i pracodawców.

Dzięki temu projekt nie tylko umożliwia firmom sprawdzenie nowego rozwiązania w praktyce, ale także tworzy wspólną bazę wiedzy dla całego rynku pracy.

Skrócony czas pracy nie jest jedynie eksperymentem – to strategiczne narzędzie zarządzania organizacją. Jednak bez rzetelnego badania skutków tego rozwiązania można łatwo przeoczyć realne problemy lub błędnie przypisać pozytywne efekty. Dlatego warto inwestować w systemowe podejście do monitorowania wpływu zmian m.in. w badania ankietowe.