Grupyformalne

Badanie pracowników
Organizacje same w sobie stanowią grupy celowe, jednak ich wewnętrzna struktura najczęściej podzielona jest na funkcjonalne jednostki zadaniowe. Bez takiego podziału trudno sobie wyobrazić efektywną koordynacje pracy, z tego też względu organizacje tworzą wewnętrzny podział najpierw na odrębne działy i sekcja, zaś następnie, w ramach poszczególnych działów, na specjalistyczne zespoły. Podział ten jest względnie stały i zależy od schematów organizacyjnych. J. Sztumski wyróżnia dwa typy grup formalnych obecnych w organizacjach.
 
  • Pierwszą grupę stanowią rożnego rodzaju zespoły produkcyjno-usługowe oraz wyodrębnione działy. Każdy z elementów struktury organizacyjnej pełni rożne funkcje, zależne od profilu działalności danej organizacji. Są one zróżnicowane nie tylko zadaniowo, ale także ze względu na wysokość wynagrodzenia oraz różne wartościowanie społeczne.
  • Drugim typem grup formalnych są organizacje społeczno-zawodowe, czyli dbające o interesy czy zainteresowania pracowników danej organizacji. Przykładem takich grup są np. związki zawodowe.[1] Z kolei H. Januszek oraz J. Sikora wyróżniają trzy typy grup celowych, rozróżnionych na podstawie procesów pracy. Są to:
  • Zespoły pracownicze – grupy tego typu mają do wykonują określone zadania, które zmieniają się zależnie od aktualnych potrzeb zakładu pracy. Charakteryzują się  pewnym stopniem samodzielności, a wykonanie powierzonego zadania ma często charakter długofalowy. Nie wymagają one także ścisłej kontroli ze strony zwierzchników.
  • Grupy zadaniowe – składają się ze specjalistów realizujących poszczególne zadania zgodnie ze szczegółowo określonym harmonogramem pracy. Zadania powierzone tego typu grupom mają często rutynowo-jednostkowy charakter.
  • Grupy technologiczne – charakterystyczną cechą tych grup jest podporządkowanie pracy  „reżimowi” techniczno-technologicznemu, przez co mają one bardzo ograniczoną samodzielność, a tempo pracy oraz metody są ściśle kontrolowane.[2]

Grupy formalne, w przeciwieństwie do grup nieformalnych ustanawiane są odgórnie w celu realizacji konkretnego zadania, charakteryzują się także wyraźnym podziałem pracy. W grupach formalnych dominują stosunki rzeczowe, nastawione na wykonanie zadań powierzonych poszczególnym członkom grupy. Składnikiem integrującym uczestników grup formalnych jest świadomość celów jakie zostały przed nimi postawione, świadomość ta jest powiązana z poczuciem odpowiedzialności za powodzenie organizacji jako całości. Jednak, żeby grupa skutecznie realizowała postawione przed nią cele muszą zostać spełnione określone warunki:
 
  • Postawione przed grupa pracowniczą cele powinny być dla jej członków atrakcyjne.
  • Cele powinny być także jasno określone, jasność ta rozumiana jest jako możliwość wskazania konkretnych, możliwych do zastosowania działań, prowadzących do ich osiągnięcia. Powoduje to, że osoby realnie zaangażowane w realizację danego zadania chętniej pracują przy jego wykonywaniu, redukuje stopień odczuwalnego napięcia, oraz minimalizuje szanse na powstanie sytuacji konfliktowych
  • Istotne jest także wskazanie konkretnej liczby celów, które grupa ma do zrealizowania.[3]
  • Dodatkowo każdy z uczestników formalnej grupy pracowniczej zostaje zapoznany z panującymi regułami, wzorami postępowania oraz normami w niej obecnymi. Elementy te, w przeciwieństwie do ich odpowiedników w grupach nieformalnych, istnieją w postaci skodyfikowanej, dostępnej do wglądu przez każdego pracownika. Przestrzeganie tych norm jest zapewnione dzięki obowiązującemu systemowi kontroli, który dysponuje szeregiem sankcji formalnych. [1]
Grupy formalne najczęściej przybierają postać swoistej struktury hierarchicznej, charakteruzyjącej się przejrzyście ustanowionym podziałem zadań i ról. Role społeczno-zawodowe są powiązane z pozycją społeczną jednostki, do której są przypisane.  Przykładem takiego układu ról i ich relacji z hierarchią organizacyjną może być rozróżnienie dokonane przez F. J. Roethlisbergera,  wymienia on:
 
  • Role kierownicze związane z podejmowaniem decyzji odnośnie funkcjonowania organizacji, oraz odpowiedzialnością za jej poprawne działanie. Osoby pełniące te role stoją najwyżej w hierarchii organizacyjnej.
  • Role nadzorujące, dotyczą sprawowania kontroli nad danymi grupami pracowniczymi.
  • Role specjalistów powiązane są z prowadzeniem prac koncepcyjnych czy szkoleniowych, dokonują oni także kontroli poczynionych prac produkcyjnych.
  • Role pracowników administracyjnych pełniące funkcje pomocnicze w stosunku do organów zarządzających.
  • Role pracowników produkcyjnych, osoby odgrywające te role stoją zasadniczo najniżej w hierarchii, a zakres ich obowiązków sprowadza się do obsługi maszyn lub wykonywania prac usługowych.
 
W przypadku organizacji prywatnych, faktyczna władza leży w rękach właścicieli, którzy zajmują najwyższą pozycję w strukturze organizacji. Mogą sprawować ją bezpośrednio lub pośrednio, delegując ją w ręce zatrudnionych kierowników.[1] Współczesne organizacje funkcjonują opierając się na powiązaniach liniowo-sztabowych, w których przewaga jednego z tych typów powiązań zależna jest od stopnia złożoności danej instytucji. W przypadku niewielkich organizacji przeważają powiązania liniowe, polegające na szeregowym połączeniu stanowisk. W przypadku dużych organizacji powstają wyspecjalizowane komórki organizacyjne, które podlegają wspólnemu kierownictwu.
 

[1] J. Sztumski, Socjologia pracy
[2] H. Januszek, J. Sikora, Socjologia pracy
[3] J. Jasińska, Grupy społeczne w organizacji, [w]: Socjologia organizacji. Problemy podstawowe, pod redakcją Jacenty Łucewicz

 

Najczęściej zadawane pytania
(FAQ)
Jakie są wyzwania związane z badaniem satysfakcji pracowników w kontekście grup formalnych?

Wyzwaniem może być uwzględnienie różnorodności i specyfiki różnych grup formalnych w organizacji, zachowanie poufności i anonimowości odpowiedzi, a także interpretacja wyników uwzględniająca kontekst i dynamikę grupową.

Jakie są potencjalne korzyści dla pracowników wynikające z przynależności do grup formalnych?

Przynależność do grup formalnych może zapewniać klarowne wytyczne dotyczące zadań i celów, możliwość awansu i rozwoju zawodowego, dostęp do informacji i zasobów organizacji, a także wsparcie i mentorstwo ze strony przełożonych.

Jakie są cechy charakterystyczne dla grup formalnych w miejscu pracy?

Grupy formalne wyróżniają się jasno określoną strukturą, hierarchią, regulaminem, zadaniami i celami.

Zespoły zadaniowe

Spośród wymienionych wyżej typów grup pracowniczych, warto nieco miejsca poświęcić zespołom...

Dowiedz się więcej
CATI-System Aplikacja Test Kompetencji
phone phone divider env env
Bartosz Olcha
Bartosz Olcha
Dyrektor ds. Badań